Klikając "Akceptuj wszystkie pliki cookie", użytkownik wyraża zgodę na przechowywanie plików cookie na swoim urządzeniu w celu usprawnienia nawigacji w witrynie, analizy korzystania z witryny i pomocy w naszych działaniach marketingowych. Prosimy o zapoznanie się z naszą Polityka prywatności aby uzyskać więcej informacji.
Podczas najgłośniejszych eksplozji kuliłam się na podłodze i myślałam: "Kurwa, umrę w moim starym szlafroku"
Moja matka też się bała. Co by było, gdyby w dom uderzyła rakieta, wszystko się roztrzaskało, kury biegały dookoła, kaczki głodne, a ogród zarósł chwastami. Powtarzała: "Dbaj o ogród, córko. Co będzie jak spadnie rakieta, a ja będę miała stonkę na ziemniakach?"
- Potrzebuję ładnych majtek. - Majtki na naloty znajdzie pani prosto i po prawej. Rysunek: Magdalena Danaj
No items found.
Mój pierwszy strach po rozpoczęciu inwazji na pełną skalę był dość banalny. Jak u wszystkich: że gdy nadleci rakieta, kiedy będę pod prysznicem. Widziałam to oczymi wyobraźni - usuwają gruz i wyciągają moje tłuściutkie, nagie i mokre ciało. Nauczyłam się więc brać prysznic w 3 minuty. Wyskakiwałam - i krzyczałam: "Huuuurra, poszło górą".
Mój drugi strach: rakieta i toaleta. Pojawił się wczesnym rankiem, po ataku rakietowym. Obudziło mnie głośne BAHHH, bo uroczyście przespałam alarm. Wybuch, otwieram oczy - i już stoję w korytarzu z dzieckiem na rękach. Potem była seria huków, wszystko się trzęsie. I nagle przerwa... A ja tak bardzo muszę iść do toalety, że aż płaczę. Myślę sobie: pójdę, a co mi tam. Wchodzę i siadam - i jak nie rąbnie. Podrzuciło mnie razem z toaletą. Piękni i silni strażacy sprzątają to wszystko i znajdują mnie na ... białym koniu. A dziennikarze napiszą: "W toalecie znaleźli kobietę bez majtek". Cały Kijów będzie powiększał zdjęcie, wpatrywał się w blizny i znamiona, żeby dowiedzieć się, kto te alarmy przesr..., przepraszam przespał.
Selfie podczas nalotu. Zdjęcie: archiwum prywatne
A majtki... Wychowałyśmy się w czasach postsowieckich. Dzieci naszego pokolenia nie były zainteresowane zaglądaniem pod spódnice. Bo wszystkie miałyśmy takie same majtki: koszmarnie brzydkie. Takie same - czy to mama Serhija, czy Olija, koleżanka Serhija z klasy. Nowe, ładne majtki nasze matki trzymały na górnych półkach szaf: na wakacje i do lekarza. Bez względu na to, co się człowiekowi przytrafiło, najpierw musiał zadbać o swoje majtki. I wybuchła wojna... Jak tylko się trochę ogarnęłam, kupiłam parę ładnych nowych majtek. Bo spadnie rakieta, ruiny, strażacy, media... I może w końcu napiszą: "Pod gruzami znaleziono ciało kobiety w pięknych majtkach". Muszą to napisać, prawda? Jeśli nie, to znaczy, że są jakimiś agentami Kremla, a nie dziennikarzami. Jedna z moich koleżanek, Lena, kiedy wróciła do domu po wysiedleniu, była wściekła na Rosjan, bo nie dość, że zniszczyli sprzęt AGD, ale ukradli jej beżowe, bezszwowe, niezwykle komfortowe i przez to wysłużone majtki. Dranie.
Moja matka też się bała. Co by było, gdyby w dom uderzyła rakieta, wszystko się roztrzaskało, kury biegały dookoła, kaczki głodne, a ogród zarósł chwastami. Powtarzała: "Dbaj o ogród, córko. Co będzie jak spadnie rakieta, a ja będę miała stonkę na ziemniakach?"
Valya bała się o swoje, jak im tam... chuje. Miała ich w chuj, przepraszam za tautologię. Ludzie z podróży do innych krajów przywozili coś przydatnego, a Valya przywoziła chuje. Otaczała się tak pięknymi, że tak powiem. Gdy wybuchła wojna Valya przeniosła kutasy w pierwsze bezpieczne miejsce, a potem ukryła je w szafie. W jedną ze strasznych nocy ostrzału, kiedy dom dosłownie się przewracał, Valya miała sen - piękni i odważni ludzie, strażacy, odgarniali gruz, a potem jeden z najprzystojniejszych krzyknął: "Chłopaki, w gruzach jest uwięziona kobieta". Rano Valya spakowała swoje skarby do wielkiego pudła i wyniosła na śmietnik. A w miejsce najpiękniejszego kutasa włożyła portret Łesi Ukrainki. Wszystko z tych samych powodów, na wypadek, gdyby coś się stało... Wieczorem Valya wyjrzała przez okno do śmietnik i zobaczyła radosnych kloszardów z kijowskiej Rusanowki niosących jej pudełko, a droga była oświetlona jej najcenniejszym dobytkiem, Henrykiem Czwartym - podświetlanym dildo
31 grudnia Rosjanie spędzili cały dzień odpalając swoje rakiety z życzeniami dobrego Nowego Roku dla nas. Sąsiedzi z wyższych pięter zbierali się w korytarzu pod moimi drzwiami. Narzekali, że przeklęci Rosjanie nie pozwalają im dokończyć strojenia stołów. Ktoś przyniósł szampana, ja przyniosłam kieliszki: "No to za obronę przeciwlotniczą".
-Je śli teraz wejdą do naszego domu i spalę kaczkę, którą przygotowywałam przez trzy dni, nie odpowiadam za siebie - mówi sąsiadka z 9. piętra. I z jakiegoś powodu jej wierzę.
Według Forbes, Rosja wydała około 620 milionów dolarów na masowy atak rakietowy na Ukrainę 2 stycznia. Zdjęcie: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Ukrainy
Rankiem 2 stycznia, kiedy Rosjanie rozpoczęli swój największy atak rakietowy na Ukrainę, posyłając na Kijów tony materiałów wybuchowych, moja przyjaciółka Katia grzecznie poszła do metra, gdzie chronimy się przed rakietami. A teraz ludzie trzęsą się od wybuchów w metrze, a Katia pisze do nas na wspólnym czacie:
- Prawie wypadł mi rogalik z ręki.
Jesteśmy oszołomieni pisząc:
- Katia, jaki rogalik? Gdzie jesteś?
A Katia odpowiada spokojnie:
- Wyszłam na kawę i co się stało? Jestem Ukrainką. Chcę kawy i rogalika, i żaden pieprzony rosyjski kalibr mnie nie powstrzyma.
Nic nie powstrzyma Ukrainki Katii przed wypiciem kawy i zjedzeniem rogalika podczas nalotu. Zdjęcie: archiwum prywatne
Pomińmy fakt, że pomimo wybuchów w całym mieście, cukiernia z rogalikami działa, co jest tematem na osobną rozmowę. A Katia, jak się okazuje, boi się śmierci bez kawy i chrupiącego rogalika.
Boimy się. Och, jak bardzo się boimy. Podczas najgłośniejszych eksplozji kuliłam się na podłodze i myślałam: "Kurwa, umrę w moim starym szlafroku" i rzucałam pieniędzmi w drony. Boimy się, boimy się, gdy rakiety lecą na inne miasto, boimy się, gdy wiadomości donoszą o ataku powietrznym na linię obrony w pobliżu miasta M. Wydaje się, że boimy się w każdej sekundzie naszego życia. Ale nasze lęki stały się naszymi braćmi - i mówimy im: "to było kurewsko przerażające, a teraz chodźmy zebrać pieniądze na drony". Nasze lęki stały się naszymi mocnymi stronami, nasze lęki stały się naszą odwagą.
Ta sama stara szata. Zdjęcie: archiwum prywatne
I wreszcie, jeśli kiedykolwiek znajdą moje ciało w starym szlafroku, w starych majtkach, w toalecie, jeśli eksplozja rozrzuci moje zabawki erotyczne po okolicy, ktoś i tak napisze "ta kobieta skończyła gotować barszcz, ta kobieta zbierała na drony, ta kobieta jest Ukrainką".
... Chociaż... przecież jesteśmy chronieni przez tytanów. Dlatego istnieje duża szansa, że dożyjemy dziewięćdziesiątki i umrzemy w całkowicie banalny sposób, bez informacji o tym w wiadomościach.
Ukraińcy dziękują Siłom Obrony Powietrznej. Obraz powstał na podstawie zdjęcia kota uratowanego przez ratowników podczas rosyjskiego ataku na Kijów 2 stycznia 2024 r. Zdjęcie: MEMoir of Wartime
Tatusya Bo (Tetiana Komlyk) jest blogerką, autorką książek dla dzieci, wolontariuszką, dyrektorką wykonawczą Fundacji Charytatywnej „Ukraińska Fundacja „Mriya". Z wykształcenia jest reżyserką wydarzeń teatralnych oraz nauczycielką języka i literatury ukraińskiej. Pracowała jako korespondentka, redaktorka, scenarzystka. Mama dwójki zabawnych dzieci.
Wesprzyj Sestry
Nawet mały wkład w prawdziwe dziennikarstwo pomaga demokracji przetrwać. Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie ludzi walczących o wolność!
Na kilka tygodni przed tegoroczną Wielkanocą na Facebooku pojawiło się wspomnienie. Kilka zdjęć z Wielkiej Soboty 2020 roku. Strasznie zakręcona Wielkanoc. Przynajmniej tak nam się wtedy wydawało - jakby to było najgorsze, co mogło nam się przytrafić. Jednak na zdjęciu widać nas szczęśliwych i pięknych, nie kupione, ale pierwsze własnoręcznie upieczone ciasta wielkanocne w naszej przytulnej kuchni w Buczu.
Nie pamiętam jak wpadłam na pomysł własnoręcznego upieczenia babki wielkanocnej, bo nie przepadam za pieczeniem i szczerze mówiąc boję się wszystkiego, co ma związek z ciastem. Ale najwyraźniej życie w domu, na które skazał nas nieznany wówczas wirus Covid-19, było tak przygnębiające, że zabranie się za ciasto było dobrym sposobem na rozładowanie pandemicznego napięcia i bycie tu i teraz. I to zadziałało.
Pierwsze ciasta wielkanocne upieczone podczas pandemii. Zdjęcie autorki
- Słuchaj, coś tu jest nie tak. Ugniatam to, ugniatam, ale nic się nie dzieje z tym ciastem - martwił się mąż.
- Ugniataj dalej! Moja babcia mawiała, że im dłużej ugniatasz ciasto, tym będzie ono delikatniejsze - uspokoiłam go.
- Dlaczego musisz to robić? Mogłaś zamówić ciasto w cukierni i mieć spokój. I tak nie pójdziesz pobłogosławić koszyczka, bo nie możesz przez pandemię - moja pasierbica Teresa, która była wtedy jeszcze nastolatką, wcale nas nie zachęcała.
- Ale to co innego - odpowiedzieliśmy zgodnie. - Przynajmniej w ten sposób możemy stworzyć świąteczny wielkanocny nastrój.
Wielkanoc w czasach covidu
W tym roku próbuję go znaleźć i nie mogę.
Patrzę na te zdjęcia na Facebooku, ale one tylko bolą. Oto my, nasza trójka siedząca w naszym domu, ubrana tak, jakbyśmy szli do kościoła pobłogosławić wielkanocne ciasta - w haftowanych koszulach. W rękach trzymamy koszyczek wielkanocny pod haftowanym ręcznikiem.
I tylko maseczki na ich twarzach zdradzają, że ta Wielkanoc jest inna niż wszystkie poprzednie. „W przyszłym roku chcę zapamiętać tę Wielkanoc jako coś, co się wydarzyło i odeszło” - podpisałam zdjęcie.
Boże, teraz patrzę na nie i myślę, że nie miałbym nic przeciwko przywróceniu tego, co odeszło!
W pierwszą Wielkanoc wielkiej wojny postanowiliśmy, że Rosjanie nie odbiorą nam świąt.
Minęło kilka tygodni, odkąd Bucza została zajęta. Wreszcie dowiedzieliśmy się, co stało się z naszym domem. Rosyjska okupacja pozostawiła na nim blizny, ale go nie zniszczyła. I to było pocieszające. W międzyczasie dom moich rodziców na zachodniej Ukrainie stał się dla nas i naszych kijowskich przyjaciół czymś w rodzaju centrum życia. Chciałem więc podzielić się z nimi ciastem wielkanocnym, a także przytulnością domu i poczuciem świętowania.
W drugą Wielkanoc wielkiej wojny zdecydowaliśmy, że i tym razem Rosjanie nie będą w stanie odebrać nam tradycji świętowania. Więc po raz pierwszy upiekliśmy ciasto wielkanocne tak, jak to jest w zwyczaju na zachodniej Ukrainie - tak, jak piekła je moja babcia: bez żadnych ozdób i białej pomady. Wierzch musiał być błyszczący, nie przypalony, gładki, bez jednego pęknięcia. „Od razu widać, jak zręczna jest gospodyni” - szeptała co roku moja babcia, sprawdzając wielkanocne ciasta w koszykach innych ludzi. Jednak teraz wiem z własnego doświadczenia, że doskonałość wierzchu ciasta wielkanocnego zależy nie tylko od umiejętności gospodyni, ale także od umiejętności producentów piekarników gazowych lub elektrycznych.
Koszyk z ciastem wielkanocnym z zachodniej Ukrainy. Zdjęcie autorki
W trzecią Wielkanoc wielkiej wojny będę pracowała. Od samego rana na kanale Espresso TV będę pytała, jak minęła noc wielkanocna w różnych częściach Ukrainy. W innych okolicznościach prawdopodobnie byłabym zdenerwowana, gdybym dowiedziała się, że będę w pracy, podczas gdy inni będą świętować.
Ale nie tym razem. Tym razem byłam nawet zadowolona, że mam oficjalne „zwolnienie” ze świąt, do którego nie mogłam znaleźć odpowiedniego nastroju. Rzeczy, które kiedyś tak bardzo kochałem, sprawiają, że jestem smutna, Mój przyjaciel wyznał kiedyś, że nie lubi Bożego Narodzenia i Wielkanocy. Było to jeszcze w czasach przed inwazją na pełną skalę, a nawet przed Rewolucją Godności. „Jak to możliwe? Czy to naprawdę możliwe? Dlaczego?” zapytałam. A wyjaśnienie było proste.
Jego babcia, gdy tylko zbierali się przy wigilijnym stole lub na wielkanocnym śniadaniu, zawsze wybuchała płaczem.
Za każdym razem wspominała, jak w ich mieszkaniu w centrum Lwowa zbierała się na święta liczna rodzina (kiedyś wyrzucili ich Sowieci). Wspominała krewnych, którzy zostali zesłani na Syberię przez Sowietów i nigdy nie wrócili. Pamiętała tych krewnych, którzy stawiali opór Sowietom i zostali przez nich zabici w lasach. W każde Boże Narodzenie czy Wielkanoc przypominała sobie, jak duża mogła być ich rodzina.
Mogłaby być, gdyby nie rosyjscy okupanci. Dziś bardzo dobrze rozumiem tę babcię mojego przyjaciela. Myślę, że on też.
Wielkanocne drzewko. Zdjęcie autorki
Rodzinne święta są najjaśniejsze, najcieplejsze i najbardziej radosne.
Ale rodzinne święta w czasach wielkiej wojny zamieniają się w bolesne przypomnienia o tym, jak było kiedyś i jak już nie będzie. W końcu część rodziny nie zasiądzie już przy stole...
W końcu dom, który gromadził wszystkich w takie dni, może już nie istnieć...
I jak możesz się dobrze bawić, gdy ktoś nie jest w nastroju na święta? Gdzie go szukać? W przeddzień tegorocznej Wielkanocy dosłownie torturowałem tymi pytaniami moją rodzinę, przyjaciół i znajomych. W końcu zapytałem o to na antenie naszych gości - wolontariuszy, wojskowych i polityków. Większość z nich odpowiedziała: „Nie ma mowy!”
Jestem szczerze szczęśliwa, że są ludzie, którzy znaleźli w sobie wielkanocny nastrój.
Cieszę się, gdy widzę reportaże o dzieciach i dorosłych, od zachodu po wschód kraju, malujących pisanki. W latach 90. ubiegłego wieku, kiedy byłam uczennicą, niektórzy pasjonaci zaczęli przywracać tę tradycję. Wtedy wydawało mi się to daremnym przedsięwzięciem. Jakoś nie wierzyłam, że cała Ukraina, po dziesięcioleciach sowieckiego zakazu obchodów Wielkanocy, weźmie do ręki jajka i nauczy się je woskować. I oto się dzieje!
Lesia Wakuliuk z wielkanocnym koszykiem
Mimo wszystko cieszę się, gdy na moim Facebooku czy Instagramie pojawiają się fotorelacje z wielkanocnych wyzwań.
Cieszę się, gdy widzę, jak wszyscy udekorowali swoje domy i co wymyślili. Co tu dużo mówić, cieszę się nawet, gdy trafiam na spory o to, które ciasto wielkanocne jest bardziej ukraińskie: z białą pomadą czy bez. Na szczęście debata o tym, czy ciasto wielkanocne można nazwać kuliczem (tradycyjna rosyjska babka wielkanocna - red) w Ukrainie, przynajmniej w mojej bańce na Facebooku, należy już do przeszłości! Będę szczerze cieszyć się zdjęciami pobłogosławionych koszyczków i uważać każdy z nich za dzieło sztuki.
Ale mam nadzieję, że Jezus wybaczy mi nieumyte okna w moim wynajmowanym mieszkaniu, nieupieczone ciasto wielkanocne i brak wielkanocnego ducha. W trzecią Wielkanoc lista przyjaciół, którzy zyskali życie wieczne i czekają na zmartwychwstanie, stała się zbyt długa
Spartz, niegdyś mieszkanka wsi Nosiwka w obwodzie czernihowskim, stała się obiektem po tym jak zrobiłą sobie przyjazne zdjęcia ze słynną trumpistką Marjorie Taylor-Green. I po kilku poprawkach, które proponowały usunięcie części pomocy dla Ukrainy z ustawy o wartości prawie 61 miliardów dolarów przyjętej przez przewodniczącego Izby Reprezentantów Mike'a Johnsona.
W sieci X Spartz napisała, że nie jest gotowa głosować za jakimikolwiek funduszami dla Kijowa z wyjątkiem finansowania dostaw broni. Stwierdziła: „nie poprę wysyłania pieniędzy ukraińskiemu rządowi – tylko śmiercionośną pomoc”.
Ostatecznie pomoc dla Ukrainy została przegłosowana, chociaż 112 Republikanów głosowało przeciw niej. Tyle że wszyscy najlepiej z tego wszystkiego zapamiętali postawę etnicznej Ukrainki.
W 2020 roku Spartz, która przed ślubem nosiła ukraińskie nazwisko Kulgejko, wygrała wybory do Izby Reprezentantów z jednego z okręgów Indiany. W tym czasie ukraińskie media masowo opisywały historię Ukrainki, która osiągnęła bezprecedensowy sukces w obcym kraju i stała się jasną gwiazdą Partii Republikańskiej.
Po rozpoczęciu przez Rosję ataku na Ukrainę na pełną skalę Victoria Spartz była jednym z pierwszych amerykańskich polityków, którzy wezwali amerykańskich urzędników na wszystkich szczeblach do zwiększenia wsparcia dla Ukrainy w obliczu rosyjskiej agresji.
W przemówieniu wygłoszonym w Kongresie 2 marca 2022 r. polityczka po raz pierwszy nazwała wojnę Rosji przeciwko Ukrainie „ludobójstwem”:
- Myślę, że musimy zrozumieć sytuację w Ukrainie. To nie jest wojna. To ludobójstwo narodu ukraińskiego przez szaloną osobę, która nie może zrozumieć, że naród ukraiński nie chce być ze Związkiem Radzieckim.
To jest rzeźnia. To mordowanie narodu ukraińskiego. A wolny świat stoi i patrzy. Ilu ludzi zabije Putin? Cóż, powiem wam: Zabije wszystkich i tylu, ilu będzie mógł, jeśli czegoś z tym nie zrobimy
W czasie wygłaszania tego przemówienia lwia część obwodu czernihowskiego znajdowała się pod okupacją, co dodało słowom amerykańskiej kongresmenki dodatkowej wagi.
Co więcej, Spartz była jedną z pierwszych osób, które wezwały prezydenta Bidena do dostarczenia Ukrainie pocisków ATACMS. Była jednym z symboli walki o pomoc dla Ukraińców wśród Republikanów i towarzyszyła prezydentowi USA podczas podpisywania lend-lease. Odbyła również sześć wizyt na linię frontu ze swoimi kolegami z Kongresu.
Victoria Spartz podczas podpisywania umowy lend-lease przez Joe Bidena. Zdjęcie: H/Rep. Victoria Spartz
Już wtedy Kancelaria Prezydenta Ukrainy nie była zadowolona z faktu, że burmistrzowie Dniepru i Odessy, Borys Filatow i Hennadij Truchanow, osobiście spotykali się z amerykańską polityczką i bezpośrednio z nią negocjowali pomoc. Wtedy po raz pierwszy obaj burmistrzowie otrzymali ostrzeżenie od najwyższego kierownictwa politycznego, że lepiej nie stroić się w laury zwycięzców wojny, ponieważ bohater powinien być tylko jeden.
Burmistrz Dniepru Borys Fiłatow i Wiktoria Spartz. 15 maja 2022. Zdjęcie: telegram / Borys Fiłatow
Jednak w lipcu 2022 r., kiedy Zachód zaczął zdawać sobie sprawę, że wojna rosyjsko-ukraińska jest ciężka i potrwa długo, zaczęto mówić o pierwszych poważnych pakietach zbrojeniowych.
A potem stało się jasne, że Spartz ma osobisty konflikt z Andrijem Jermakiem
Wszystko zaczęło się od listu przedstawicielki Izby Reprezentantów z 9 lipca 2022 r., w którym domagała się od prezydenta USA wyjaśnienia procedur nadzoru związanych z szefem Kancelarii Prezydenta Ukrainy.
List zawiera krótkie odniesienie do rzekomego istnienia „różnych informacji wywiadowczych dotyczących działań pana Jermaka w Ukrainie i jego rzekomych powiązań z Rosją”:
„Pan Jermak jest źródłem wielkiego niepokoju dla wielu osób w Stanach Zjednoczonych i za granicą, i uważa się, że jest wysoko ceniony przez Pańskiego doradcę ds. bezpieczeństwa narodowego Jake'a Sullivana”.
W odpowiedzi na to oświadczenie Ukraińskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych oskarżyło Victorię Spartz o próbę „grania zgodnie z rosyjskimi narracjami”. Ona nie milczała: wezwała Yermaka do rezygnacji:
„Gdyby był mężem stanu, jako osoba o już wątpliwej reputacji, podałby się do dymisji tej zimy, zapewniając ukraińskie przywództwo, że nie będzie ataku ze strony Rosji, co zmniejszyło gotowość Ukrainy. Jednak nigdy nie jest za późno, aby postąpić właściwie”.
Główny głos Bankowej [na ul. Bankowej w Kijowie znajduje się siedziba administracji prezydenta Ukrainy – red.] w tamtym czasie, Ołeksij Arestowycz, nie zgadzał się z takimi stwierdzeniami. W wywiadzie dla rosyjskiej liberalnej propagandystki Julii Łatyniny powiedział, że Spartz została oszukana przez mera Dniepru Borysa Fiłatowa i Andrija Bileckiego, legendarnego dowódcę 3 Brygady Szturmowej. Miała z nimi ponoć przyjazne i bliskie kontakty robocze.
Ten osobisty konflikt między politykami zaczął wpływać na stanowisko Spartz w sprawie Ukrainy. Później kongresmenka stała się jednym z największych krytyków ukraińskiego rządu i udzielania pomocy Kijowowi bez należytej odpowiedzialności
Skrytykowała jednak z drugiej strony Bidena za powolne dostarczanie pomocy i oskarżyła go o nadmierne upolitycznienie, mówiąc, że powinien był przejść procedurę lend-lease od samego początku, zamiast bawić się w kontrolowaną eskalację.
Przy okazji warto wyjaśnić, dlaczego część retoryki obecnego Spartza pokrywa się ze stanowiskiem Donalda Trumpa.
Dlaczego Spartz nie poparła pomocy dla Ukrainy? Fot: X/Rep. Victoria Spartz
W wywiadzie z maja 2022 r. publicznie oświadczyła, że nie popiera stanowiska swojego lidera w sprawie Ukrainy. Warto jednak w tym miejscu przypomnieć, że ta etniczna Ukrainka nie jest posłanką ukraińską: jest amerykańską polityczką, która odpowiada przed swoimi konserwatywnymi wyborcami z piątego okręgu stanu Indiana. Jej okręg jest zamieszkany przez hodowców kukurydzy i świń i uważa się go za najbogatszy w stanie pod względem średniego dochodu na mieszkańca.
Przez ostatnie 30 lat Republikanie wygrywali tu wybory do Izby Reprezentantów, a Donald Trump triumfalnie wygrał tutaj wybory prezydenckie w 2016 i 2020 roku
I tu zaczyna się zabawa. W lutym 2023 r. Victoria Spartz nagle ogłosiła, że nie będzie kandydować do Kongresu w wyborach w listopadzie 2024 roku. Wyjaśniła, że chce poświęcić więcej uwagi swojej rodzinie, córkom i prywatnemu biznesowi. Później jednak zmieniła zdanie i powiedziała, że kandyduje, ponieważ „praca nie jest jeszcze skończona”.
Dla ośmiu innych republikańskich kandydatów w piątym okręgu w Indianie, którzy zaczęli już inwestować w swoje kampanie, to był szok. Przygotowywali się również do prawyborów partyjnych bez Spartz. Po jej ponownym wejściu do gry musieli jednak zmienić swoje kampanie, ponieważ urzędujący kongresman jest bardzo poważnym przeciwnikiem – z koneksjami i rozpoznawalnością w mediach.
Głównym rywalem Victorii Spartz jest Chuck Goodrich, lokalny biznesmen i prezes kompanii Gaylor Electric. Rozpoczął niszczycielską kampanię przeciwko swojej rywalce pod hasłem: „Dla Spartz Ukraina jest ważniejsza niż Stany Zjednoczone”. Odpowiedziała kampanią informacyjną oskarżającą Goodricha o powiązania z Chinami. Republikańscy stratedzy nie poparli jeszcze ani Goodricha, ani Spartz..
W końcu w okręgu, w którym ludność bardzo popiera Donalda Trumpa, czynnik bliskości z nim i jego hasłami będzie istotny
Zdjęcia z Marjorie Taylor-Green, radykalną trumpistką, oraz poprawki przeciwko części pomocy dla Ukrainy w Kongresie są dokładnie tym elementem gry wyborczej, który Spartz chce wykorzystać do wygrania przez siebie wyborów.
Czy powinniśmy więc nazwać ją wrogiem Ukrainy i zerwać z nią wszelkie więzi? Oczywiste jest, że od całej tej sprawy należy oddzielić osobisty konflikt kongresmenki z ulicą Bankową. Musimy również zrozumieć, że politycy mogą się zmieniać i tu, i tam – lecz więzi horyzontalne muszą pozostać.
Przypadek Spartz może posłużyć jako wskazówka, jak pracować z ukraińską diasporą w przyszłości, która ostatecznie może stać się albo potężnym narzędziem wpływu, albo przeszkodą dla naszych interesów. Za jakieś 5-10 lat w parlamentach i rządach krajów zachodnich mogą pojawić się nowe twarze z ukraińskimi nazwiskami.
Jednak nie będzie to już Ukrainiec, który ma obowiązek bronić ukraińskich interesów. Będzie to polski, czeski lub niemiecki polityk ukraińskiego pochodzenia, który będzie traktował priorytetowo swój własny okręg wyborczy i swoich wyborców
Spartz startuje w wyborach w 5. okręgu wyborczym w Indianie, najbogatszym w stanie pod względem mediany dochodów. Zdjęcie: H/Rep. Victoria Spartz
Dlatego obecną Victorię Spartz należy postrzegać jako drapieżnika na polowaniu. Polityk w okresie wyborczym jest ubogi w konstruktywne pomysły, a bogaty w populizm i emocje, które pomogą zebrać głosy. Szkoda, że temat ukraiński stał się celem kampanii wyborczej w okręgu Spartz – ale takie są realia polityki i nie ma od nich ucieczki.
Były ambasador Ukrainy w Stanach Zjednoczonych Walerij Czałyj uważa, że Spartz ma dobre perspektywy na reelekcję do Kongresu i powinniśmy dążyć do dyplomatycznego dialogu z nią. W końcu w obecnej wojnie zdecydowanie nie potrzebujemy nowych wrogów, zwłaszcza wśród etnicznych Ukraińców.
Warto też pamiętać, że prezydenci i ich sekretarze się zmieniają, a my zawsze będziemy potrzebować dodatkowej amerykańskiej pomocy w postaci pieniędzy i broni
Projekt jest współfinansowany przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności w ramach programu „Wspieraj Ukrainę”, realizowanego przez Fundację Edukacja dla Demokracji
Zeitenwende [„punkt zwrotny] to po Blitzkrieg [„wojna błyskawiczna] czy Weltschmerz [„ból istnienia] jedno z niewielu niemieckich słów, które naprawdę weszły do międzynarodowego żargonu. Kanclerz Olaf Scholz użył go w swoim (imponującym) przemówieniu 27 lutego 2022 r. – trzy dni po rozpoczęciu pełnej rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Miał na myśli to, że Niemcy zasadniczo przemyślą swoje podejście do wszystkich kwestii wojskowych, odrzucą swój zwyczajowy pacyfizm i wreszcie zaczną poważnie przygotowywać się do obrony siebie i swoich sojuszników oraz do pomocy Ukrainie w walce z rosyjską napaścią. Ponad dwa lata później, gdy wojna wciąż trwa, a Ukraina jest w trudnej sytuacji, nadszedł czas, aby zapytać, co wynikło z deklaracji kanclerza Scholza.
Plus ça change...
Oczywiście, istnieją dowody na rzeczywistej zmiany: dzięki specjalnemu funduszowi rządowemu (opartemu na pożyczkach) niemieckie wydatki na obronność dziś i przez następne 2 lata przekroczą obiecane w 2022 roku 2% PKB – od dawna żądane przez sojuszników z NATO.
Olaf Scholz w Litwie, 6 maja 2024 r. Fot: Thomas Imo/Bundesregierung
Niemieckie dostawy wojskowe na Ukrainę zajmują obecnie drugie miejsce po amerykańskich i znacznie wyprzedzają brytyjskie, francuskie i polskie. Ministerstwo Obrony RFN przygotowuje się do wysłania do Litwy na stałe całej brygady w celu wzmocnienia wschodniej flanki NATO. Niemiecki minister obrony Boris Pistorius (według sondaży najpopularniejszy polityk w kraju) mówi o potrzebie przygotowania Bundeswehry do wojny, przełamując tabu w niemieckiej terminologii politycznej.
Co najważniejsze, z politycznego punktu widzenia zniknęły wszelkie złudzenia, że możliwe będzie nawiązanie dialogu z Putinem i przekonanie go do zakończenia wojny, które istniały jeszcze w pierwszych miesiącach inwazji na pełną skalę. Ulotniła się także cała wcześniejsza optymistyczna retoryka o budowaniu bezpieczeństwa europejskiego z Rosją, a nie przeciwko niej.
Ale jest też wiele dowodów na coś przeciwnego: chociaż pod względem ilości i jakości niemiecka broń dostarczana Ukrainie przez Niemcy przeszła długą drogę od niesławnych 5000 hełmów dostarczonych na początku lutego 2022 r. – w oczach większości ekspertów wojskowych ogólny obraz pozostaje taki sam: za mało i za późno.
Od systemów obrony powietrznej po artylerię, od bojowych wozów piechoty po główne czołgi – niemiecki rząd początkowo odmówił dostaw, a następnie niechętnie, po stracie cennego czasu, ostatecznie godził się na dostawy, ale często w dawkach homeopatycznych
Jeśli chodzi o niemieckie pociski manewrujące Taurus, które byłyby wielką pomocą dla Ukrainy w obecnej krytycznej sytuacji, kanclerz Scholz złożył kategoryczne oświadczenie: nie zgodziłby się na ich dostawę na Ukrainę, ponieważ jego zdaniem nie można zagwarantować, że broń ta nie zostanie użyta przeciwko celom w samej Rosji (tylko na tymczasowo okupowanych terytoriach). Ponadto dostarczenie tych pocisków wymagałoby obecności niemieckich żołnierzy w Ukrainie, co Scholz zawsze odrzucał. Z politycznego punktu widzenia jego odmowa wezwania do doprowadzenie do zwycięstwa Ukrainy i porażki Rosji jest bardzo wymowna.
Źródło problemu
Powód tej niechęci do poparcia słów czynami jest tak złożony, jak wszystko inne w Niemczech. Znaczna część gospodarczego, społecznego i politycznego sukcesu Niemiec od czasu zjednoczenia w 1990 r. została zbudowana na szczególnym „modelu biznesowym”: tanie bezpieczeństwo z USA, tania energia z Rosji i nieograniczone rynki eksportowe, głównie w Chinach. Oznaczało to, że Niemcy mogły skupić się na wzroście gospodarczym i nie martwić się o geopolitykę i bezpieczeństwo międzynarodowe. Ale wszystkie trzy gałęzie tego modelu obecnie albo nie istnieją, albo przynajmniej są poważnie kwestionowane.
Niemieckiej elicie politycznej i biznesowej, która tak dobrze funkcjonowała przez trzy dekady, dostosowanie się do nowej rzeczywistości zajmie trochę czasu
Jest jeszcze Socjaldemokratyczna Partia Niemiec kanclerza Scholza, najsilniejszy partner w obecnej koalicji w Berlinie. Jedynym wkładem tej siły politycznej w politykę światową była „Ostpolitik” kanclerza Willy'ego Brandta sprzed prawie 60 lat (wszystkie inne ważne decyzje w historii Republiki Federalnej podejmowali kanclerze z Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej – od Konrada Adenauera po Helmuta Kohla i Angelę Merkel).
Tak więc nawet dziś Partia Socjaldemokratyczna odczuwa „fantomowy ból Ostpolitik” i z nostalgią wspomina czasy, gdy była orędowniczką budowania mostów z Rosją. Obecna kampania wyborcza socjaldemokratów do Parlamentu Europejskiego opiera się na idei „partii pokoju”. Odmowa dostarczenia rakiet Taurus i wojsk NATO do Ukrainy, a także odmowa mówienia o koniecznej klęsce Rosji, są w dużej mierze częścią tej kampanii..
Na bardziej ogólnym poziomie Niemcy wyciągnęli błędne lekcje z agresji swoich dziadków podczas II wojny światowej: że siła militarna jest z natury zła
Tak jak idea, że siła militarna może być niezbędna do walki ze złem, była tylko częściowo obecna w niemieckim społeczeństwie podczas zimnej wojny i całkowicie zniknęła w ciągu 30 lat od jej zakończenia. Ponownie: potrzeba czasu, by to zmienić na szerokim poziomie społecznym.
Co powinno się stać
Co można zrobić, aby przyspieszyć zmiany w Niemczech? Wzmocnienie woli politycznej i przywództwa jest łatwiejsze do zapostulowania niż do zrobienia – ale sprawa sprowadza się do tego. Trzy rzeczy mogą pomóc w tym procesie.
Po pierwsze, niemieckie społeczeństwo obywatelskie musi stać się bardziej odważne. Partie polityczne, organizacje pozarządowe, ośrodki analityczne i sieci wolontariuszy powinny nieustannie przekazywać komunikat, że Niemcy muszą w pełni, a nie połowicznie, przyjąć zmianę swojego strategicznego podejścia – i że łatwe czasy się skończyły. Oznacza to znacznie bardziej krytyczną ocenę grzechów ostatnich trzech dekad.
Po drugie, przyjaciele i sojusznicy Niemiec muszą wysunąć się na pierwszy plan w mądrzejszy sposób. Słynne stwierdzenie Radka Sikorskiego z 2011 roku („Niemieckiej siły obawiam się mniej niż niemieckiej bezczynności”) było tego radykalnym przykładem. Publiczne wyrażanie obrzydzenia i podejrzeń, że Niemcy wciąż są w zmowie z Rosją, to zła droga. Znacznie lepszym podejściem jest budowanie oczekiwań opartych na sympatii.
Zdjęcie: Thomas Imo/Bundesregierung
Po trzecie, tylko nowy kanclerz może zakończyć Zeitenwende. Według sondaży, może nim być Friedrich Merz z chrześcijańskich demokratów – ale miejmy nadzieję, że na czele koalicji, która będzie miała większy konsensus w sprawie bezpieczeństwa niż obecnie.
Z niewielką pomocą niemieckich przyjaciół i społeczeństwa obywatelskiego niemiecka polityka w końcu dokona właściwego wyboru. A wtedy szklanka wreszcie będzie pełna po brzegi
27 marca 2024 r. w moskiewskim soborze Chrystusa Zbawiciela tzw. Światowa Rada Ludowa Rosji pod przewodnictwem patriarchy Cyryla, zwierzchnika rosyjskiej Cerkwii Prawosławnej, uznała to, co od dwóch lat Rosja robi w Ukrainie, za „świętą wojnę”. W ramach tej krucjaty naród rosyjski już od 2014. „z bronią w ręku broni swojego życia, wolności, państwowości, tożsamości cywilizacyjnej, religijnej, narodowej i kulturowej, a także prawa do życia na własnej ziemi w granicach zjednoczonego państwa rosyjskiego”.
Co osobliwe, według moskiewskiej Cerkwii Rosjanie bronią tego wszystkiego nie tylko przed „zbrodniczym reżimem kijowskim”, lecz także przed Zachodem, który „popadł w satanizm”.
"Ruskij mir" kontra Boży świat
W oczach moskiewskich popów Putin jest obrońcą prawosławia i bożym wysłannikiem, którego misją stało się zjednoczenie „narodów rosyjskich” – poza „starszymi braćmi Rosjanami” także „braci młodszych”: Białorusinów i Ukraińców – we wspólnej geograficznej, kulturowej i religijnej przestrzeni „Ruskiego Świata”.
Prawosławna hierarchia w Ukrainie szybko zareagowała na moskiewski manifest. „Ukraińska Cerkiew Prawosławna nie popiera i odcina się od ideologii rosyjskiego świata. Co więcej, stosunek naszej Cerkwi do tej idei od dawna jest publicznie wyrażany przez Jego Świątobliwość Metropolitę Onufrego z Kijowa i całej Ukrainy: ‘Nie budujemy żadnego rosyjskiego świata, budujemy Boży świat’”.
Koszary w domach modlitwy
W rzeczywistości wystąpienie moskiewskich duchownych jest jednym z elementów wojny totalnej, obliczonej na wyniszczenie fizyczne i duchowe, którą Putin toczy przeciw Ukraińcom. Wojny, w której walka z ukraińskim wojskiem jest tylko częścią szerszej kampanii anihilacji, obejmującej też niszczenie ukraińskiej gospodarki, kultury, kapitału populacyjnego (wywożenie ukraińskich dzieci) – i tożsamości religijnej.
Licznych dowodów na to dostarcza opublikowany w lutym raport Instytutu Wolności Religijnej w Ukrainie, w którym poza suchymi faktami i liczbami są też relacje ukraińskich duchownych: świadków i ofiar rosyjskiego barbarzyństwa.
Ołeksandr Babiczuk, biskup Ukraińskiego Kościoła Zielonoświątkowego w obwodzie chersońskim, sekretarz generalny Ukraińskiego Towarzystwa Biblijnego [relacja z raportu]:
Rosyjscy żołnierze oglądali prawie każdy budynek kościoła w Chersoniu i pytali, z czego zrobione są ściany; dziwne rzeczy. Zajęli niektóre budynki sakralne: zajęli budynek zielonoświątkowego Kościoła im. Narodzenia Chrystusa w Nowej Kachowce, pomieszczenia kościelne we wsiach Rozdolne i Hornostaiwka, a także w innych miejscach w obwodzie chersońskim. Domy modlitwy zostały przekształcone w koszary dla rosyjskiego wojska. Oczywiście wykorzystali całą własność kościelną i zabronili odprawiania tam nabożeństw.
Prawosławni stoją przy tradycyjnych koszykach wielkanocnych, święconych przez ukraińskiego księdza w pobliżu kościoła Wniebowstąpienia Pańskiego, zniszczonego podczas rosyjskiej okupacji wiosną 2022 roku. 5 maja 2024 r. Zdjęcie: Roman Pilipey/AFP/East News
Karcer nazywa się „gumowy”
Z raportu dowiadujemy się, że w ciągu pierwszych 24 miesięcy wojny Rosjanie zniszczyli, splądrowali lub uszkodzili w Ukrainie co najmniej 630 obiektów kultu, powodując w krajobrazie religijnym tego kraju trudne do wyobrażenia spustoszenia. Walczący pod komendą kremlowskiego „obrońcy prawosławia” żołnierze najwięcej zniszczyli świątyń prawosławnych – co najmniej 246. Wśród nich natomiast, jak czytamy w raporcie, „najbardziej ucierpiały kościoły Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego (stowarzyszonego z… Patriarchatem Moskiewskim) – co najmniej 187”.
Wasyl Wyrozub, rektor katedry Świętej Trójcy w Odessie i kapelan Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego:
Karcer nazywa się „gumowy”, ma 2,5 na 4 metry. To piwnica. Jest zimno, ok. 6 do 8 stopni Celsjusza. Rozebrali mnie do naga i wrzucili do środka. Pomieszczenie nie jest wentylowane, nie ma toalety ani wody; po prostu pokój wyłożony gumą. Byłem na mrozie przez prawie cztery dni bez jedzenia, wody ani snu. (…) Po jednym dniu kaszlałem ropą.
Podczas przesłuchań dwóch rosyjskich żołnierzy rozciągnęło mnie z głową przy ścianie, każdy ciągnął za jedną z moich nóg, zmuszając mnie do rozkroku i wykręcając jedną z rąk. Trzeci stał za nimi, uderzał mnie w nerki, głowę i raził mnie prądem.
Armia prawosławnego kraju
Rosjanie uszkodzili lub zniszczyli także 59 kościołów zrzeszonych w niezależnej Cerkwii Prawosławnej Ukrainy oraz ponad 200 kościołów ewangelickich i zielonoświątkowych. Podczas debaty pt. „Wiara pod ostrzałem w rosyjskiej wojnie na Ukrainie”, zorganizowanej 30 października 2023 r. w waszyngtońskiej siedzibie Instytutu Pokoju Stanów Zjednoczonych, pastor Iwan Rusyn, zastępca biskupa seniora Ukraińskiego Kościoła Ewangelickiego, ujął problem tak:
W tej wojnie nie chodzi o naszą ziemię. Ta wojna dotyczy samego istnienia naszej wolności, tożsamości, wartości i kultury. (…) Nasz wybór jest oczywisty: walcz albo giń
Mychajło Brycyn, prezbiter Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan „Łaska” w Melitopolu (obwód zaporoski):
Rosyjskie wojsko zajęło kilka kościołów w Melitopolu. Jako pierwszy został zajęty budynek Melitopolskiego Kościoła Chrześcijańskiego. To duży kompleks. Zajęli go za pomocą transportera opancerzonego, ponieważ myśleli, że są tam uzbrojeni „ekstremiści” i „terroryści”. To był nonsens. Była tam tylko jedna dziewczyna. (…) Krzyże zostały wycięte z kościołów, w tym z naszego. Tak robili tylko sataniści. Jak można mówić o Rosjanach, że „to armia prawosławnego kraju”, skoro oni wycinają krzyże?
Patriarcha Cyryl Rosyjskiej Cerkwii Prawosławnej wita prezydenta Rosji Władimira Putina po nabożeństwie wielkanocnym w cerkwii Chrystusa Zbawiciela w Moskwie. 5 maja 2024 r. Zdjęcie: Nagroda Igora/AP/Eastern News
Liga gwałcicieli swobód
To, że idea współistnienia w jednym kraju różnych wspólnot religijnych i kościołów wykracza poza zdolności pojmowania Rosjan, nie dziwi o tyle, że nie uznaje jej sam ich najwyższy przywódca. W kwietniu 2021 r. niezależna Amerykańska Komisja ds. Międzynarodowej Wolności Religijnej (USCIRF), utworzona przez Kongres dla przygotowywania zalecenia dla Departamentu stanu w kwestiach globalnej wolności religijnej, w swym corocznym raporcie zaapelowała o dopisanie Rosji do czarnej listy państw – „najgorszych gwałcicieli” wolności religijnej na świecie. Lista ta obejmuje m.in. Iran, Pakistan, Koreę Północną, Chiny, Tadżykistan i Turkmenistan.
Dmitry Bodiu, pastor Kościoła Ewangelickiego „Słowo Życia” w Melitopolu (obwód zaporoski):
Kiedy w naszym mieście wybuchła wojna, otworzyliśmy drzwi naszego kościoła dla ludzi, którzy uciekali przed ostrzałem: mogli dostać jedzenie, ogrzać się, otrzymać pomoc medyczną i praktyczną. Kościół służył jako schronienie dla mieszkańców naszego miasta do 19 marca, kiedy zostałem aresztowany. Rosyjscy żołnierze przyszli do mojego domu o 6:30 rano, złapali mnie i zaciągnęli do więzienia. Codziennie byłem uporczywie przesłuchiwany. Nie mogłem sobie nawet wyobrazić, ile czasu będę musiał spędzić w więzieniu i co stanie się ze mną później, ponieważ grożono mi śmiercią. Osiem dni później rosyjskie wojsko uwolniło mnie, ponieważ wiele osób modliło się za mnie, a moja sytuacja zyskała międzynarodowy rozgłos.
Was trzeba pogrzebać żywcem
Formalnie rosyjskie prawo uznaje chrześcijaństwo, islam, judaizm i buddyzm za cztery „tradycyjne” religie kraju, stanowiące nieodłączną część jego dziedzictwa historycznego. W praktyce reżim rosyjski zwalcza te mniejszości religijne, które w danej chwili uzna za niepożądane, wykorzystując do tego ustawę o przeciwdziałaniu ekstremizmom. Na jej podstawie w 2017 r. Sąd Najwyższy zakazał działalności w Rosji Świadkom Jehowy.
Tymczasem to Ukrainę rosyjska propaganda przedstawia jako kraj religijnej nietolerancji i prześladowań
„Czerpiąc z mojego dwudziestoletniego doświadczenia dyplomatycznego, muszę przyznać, że Ukraina wyróżnia się jako latarnia wolności religijnej wśród byłych republik radzieckich, a jednocześnie przewyższa pod tym względem Rosję” – pisze w artykule o rosyjskich zbrodniach na tle religijnym w Ukrainie Knox Thames, były specjalny wysłannik ds. mniejszości religijnych w Departamencie Stanu USA.
Walentyn Synij, rektor Tawrijskiego Instytutu Chrześcijańskiego (obwód chersoński):
Oni [Rosjanie – red.] nazywali wierzących ewangelików faszystami, banderowcami i amerykańskimi szpiegami. (…) Jeden z rosyjskich oficerów powiedział pracownikowi naszego instytutu: „Ewangelicy tacy jak wy powinni zostać całkowicie zniszczeni, ponieważ jesteście sekciarzami i amerykańskimi szpiegami. Ale samo zastrzelenie was będzie dla was zbyt łatwe. Was trzeba pogrzebać żywcem”.
Negocjacje w sprawie przystąpienia Ukrainy do Unii Europejskiej mają rozpocząć się w czerwcu tego roku. I Ukraina ma wszystko gotowe – powiedział prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski. Nasz kraj wiąże swoją przyszłość także z członkostwem w NATO, ale nie wszystkie państwa członkowskie są gotowe nas zaprosić. Co mogłoby obecnie zastąpić przystąpienie Ukrainy do Sojuszu? Jak Polska może przyczynić się do obrony ukraińskich terytoriów? Odpowiedzi na te i wiele innych ważnych pytań udzielił nam w ekskluzywnym wywiadzie Andrij Deszczyca, Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Ukrainy w Polsce (2014-2022).
Maryna Stepanenko: W czerwcu tego roku Unia Europejska ma oficjalnie rozpocząć negocjacje w sprawie przystąpienia do niej Ukrainy. O jakich ramach czasowych rzeczywistej akcesji mówimy i od czego one zależą?
Andrij Deszczyca: Trudno przewidzieć, ile czasu zajmie Ukrainie przejście przez wszystkie etapy negocjacji z Unią Europejską. Jednak biorąc pod uwagę nadzwyczajne warunki, w jakich te negocjacje się odbywają, mam nadzieję, że będzie to kilka lat.
Oczywiście możemy podążać za przykładem innych krajów, które przystąpiły do UE, w tym Polski, w których przypadku negocjacje trwały prawie dekadę. Ale widzimy, że Ukraina przechodzi przez wszystkie te etapy znacznie szybciej, decyzje są podejmowane znacznie szybciej, zwłaszcza biorąc pod uwagę rosyjską agresję, w obliczu której stoi Ukraina i Europa.
Dlatego uważam, że proces ten zajmie mniej czasu niż było to w przypadku innych krajów
W jaki sposób przystąpienie Ukrainy do UE przyczyni się do wzmocnienia stabilności i bezpieczeństwa w Europie Wschodniej?
Po pierwsze, Ukraina jest gwarancją bezpieczeństwa dla Unii Europejskiej. Oczywiście mówimy o kraju, który zakończy wojnę, który będzie państwem pokojowym. Po drugie, Ukraina jest dużym rynkiem dla Unii Europejskiej. Po trzecie, istnieje ważny czynnik geopolityczny, który przyczyni się do stabilności Unii Europejskiej. Ukraina jest również krajem, który zjednoczy i wzmocni wschodnią flankę UE.
Jeśli Ukraina stanie się członkiem Unii Europejskiej, będzie to zachęta dla innych krajów, które graniczą lub znajdują się w sąsiedztwie, do podążania naszą drogą, zmieniania swoich gospodarek i społeczeństw zgodnie z europejskimi wartościami i europejskimi standardami – a w dłuższej perspektywie także wejścia do Unii Europejskiej. Mam na myśli takie kraje jak Mołdawia, Białoruś i w pewnym stopniu kraje Kaukazu, w szczególności Gruzję.
W lipcu czeka nas rocznicowy szczyt NATO w Waszyngtonie. Jakie szanse i wyzwania wiążą się z aspiracjami Ukrainy do członkostwa w Sojuszu?
Przede wszystkim Ukraina dość jasno określa swój cel członkostwa w Sojuszu Północnoatlantyckim, ponieważ nie ma lepszej gwarancji bezpieczeństwa dla Kijowa niż członkostwo w NATO. Potwierdzają to wydarzenia związane z rosyjską agresją. Tylko te kraje, które są członkami NATO, czują się znacznie bezpieczniej. Ukraina, która nie była członkiem Sojuszu, stała się ofiarą agresji. Dlatego lepiej być członkiem NATO.
Spotkanie prezydenta Ukrainy z sekretarzem generalnym NATO w Kijowie. 29 kwietnia 2024 roku. Zdjęcie: ADMINISTRACJA PREZYDENTA UKRAINY
Jakie wyzwania stoją przed członkostwem Ukrainy w Sojuszu w przededniu szczytu w Waszyngtonie? NATO raczej nie zaakceptuje Kijowa, gdy trwa wojna. Dlatego głównym wyzwaniem jest zakończenie działań wojennych. Jednak niewłaściwe byłoby zakończenie działań wojennych bez gwarancji bezpieczeństwa dla Ukrainy, ponieważ Rosja po prostu wykorzysta to do wznowienia agresji później i kontynuowania agresywnej polityki.
Nasze zadanie jest następujące: maksimum to uzyskanie zaproszenia do członkostwa Ukrainy w NATO. Jeśli to się nie uda, musimy uzyskać maksymalne gwarancje bezpieczeństwa – nawet podczas działań wojennych
Ukraina i Polska rozważają scenariusz ochrony zachodnich regionów Ukrainy za pomocą polskich systemów Patriot. Jak ocenia Pan tę możliwość i jakie potencjalne wyzwania lub przeszkody trzeba byłoby pokonać, aby wdrożyć tę inicjatywę?
Zbliżamy się do punktu, w którym warto rozważyć każdy scenariusz zdolny wpłynąć na obronę Ukrainy i odwrócić losy wojny. Nie wykluczam, że systemy Patriot rozmieszczone na terytorium Polski będą kiedyś w stanie chronić również terytorium Ukrainy. W końcu jest to również obrona Polski i krajów NATO, jako że rakiety wystrzeliwane z Rosji stanowią zagrożenie również dla bezpieczeństwa Polski. I oczywiście bardzo trudno jest przewidzieć, czy ta bądź inna rosyjska rakieta tylko czasowo znajdzie się na polskim niebie, a potem odleci – czy może spadnie na terytorium Polski.
Musimy być przygotowani na każdy scenariusz, w tym scenariusz obrony zarówno terytorium Polski, jak Ukrainy – na tyle, na ile technicznie pozwala na to system Patriot. Taka decyzja może być trudniejsza do podjęcia niż wcześniejsze decyzje o wsparciu Ukrainy, ale wcale jej nie wykluczam.
Trudno było sobie kiedyś wyobrazić, że Ukraina otrzyma czołgi. Trudno było sobie wyobrazić, że Ukraina otrzyma systemy artyleryjskie dalekiego zasięgu, że otrzymamy systemy Patriot czy pociski ATACMS. Trudno było sobie wyobrazić, że Ukraina otrzyma samoloty F-16. Ale to wszystko się wydarzyło. Tak, podjęcie tych decyzji zajęło sporo czasu, ale tak się stało. Dlatego nie wykluczam, że może zostać podjęta decyzja o wykorzystaniu systemów Patriot rozmieszczonych w Polsce do ochrony terytorium Ukrainy i Polski.
Jakiej reakcji ze strony Rosji powinniśmy się spodziewać, jeśli polskie Patrioty zestrzelą rakiety na przykład nad obwodem lwowskim?
Trudno mi powiedzieć, jaka reakcja Rosji mogłaby być gorsza niż to, co robi to państwo teraz. Rosyjska armia zabija cywilów, niszczy ukraińską infrastrukturę i osiedla, a na koniec prowokuje Polskę, wystrzeliwując w jej kierunku swoje rakiety. Trudno powiedzieć, jaka będzie reakcja Rosji, ale każdy kraj ma prawo się bronić. Dlatego absolutnie logiczne jest dążenie do ochrony przed rosyjskimi atakami. Zestrzelenie tych rakiet nie jest zniszczeniem ani rosyjskiego wojska, ani rosyjskiej własności.
Logiczne będzie, że Polska będzie się bronić wszystkim, czym dysponuje, w tym systemem Patriot
Prezydent Duda zadeklarował gotowość do przyjęcia amerykańskiej broni jądrowej na terytorium Polski. Co to przyniesie zarówno Polsce i Ukrainie?
Po pierwsze, poczekajmy na skonsolidowane stanowisko prezydenta i rządu, bo to ten ten drugi jest w głównej mierze odpowiedzialny za kwestie bezpieczeństwa. O ile wiem, Donald Tusk chce przeprowadzić konsultacje z Andrzejem Dudą, aby zrozumieć, o jakiej koncepcji rozmieszczenia broni jądrowej w Polsce jest mowa. Jest więc trochę za wcześnie o tym mówić. Myślę, że musimy usłyszeć skonsolidowane stanowisko Polski, które obejmuje stanowisko prezydenta i rządu, a następnie zrozumieć, jaka broń zostanie rozmieszczona, na jaki okres i na jakich warunkach.
Co to da? Przede wszystkim pokaże, że jeśli Rosja ma broń jądrową, to inne kraje też mogą ją mieć. Jeśli Moskwa przekroczy granicę i zechce takiej broni użyć, Polska lub inne kraje NATO również będą miały się czym bronić
Ale tu nikt nie wygrywa. Rozumiem, że była kiedyś umowa, że broń jądrowa nie będzie rozmieszczana na terytorium nowych państw członkowskich NATO, w tym Polski. Ale było też kiedyś porozumienie, że granice w Europie nie zostaną zmienione. Rosja była jedną ze stron, które popierały niezmienność granic powojennej Europy. Mimo to zaatakowała Ukrainę, zmienia granice i prowadzi wojnę na terytorium Europy, naruszając wszystkie wcześniejsze porozumienia.
Rozmieszczenie broni jądrowej będzie sygnałem dla Rosji, że Zachód się jej nie boi
Duda: „Cały region NATO musi być niezawodnie chroniony przez broń jądrową. Dlatego program wymiany nuklearnej powinien zostać rozszerzony na kraje wschodniej flanki Sojuszu”. 26 kwietnia 2024 r. Fot: Przemysław Keler/KPRP
Co piąty ukraiński uchodźca w Polsce to mężczyzna. Jak Ukraina może ich sprowadzić z powrotem?
Nikt nie będzie tego robił na siłę. Oczywiście Ukraina wdroży swoje ustawodawstwo, które stanowi, że każdy mężczyzna w wieku od 18 do 60 lat musi być zarejestrowany w odpowiednim terytorialnym centrum rekrutacyjnym i musi aktualizować swoje dane w rejestrach wojskowych. Będzie to również dotyczyć tych mężczyzn, którzy przebywają za granicą, ponieważ generalnie dotyczy to wszystkich obywateli Ukrainy. Wreszcie – w dużej mierze to od samych mężczyzn będzie zależeć, czy będą chcieli wrócić na Ukrainę, by zaktualizować swoje dane i być gotowymi do mobilizacji.
Od 23 kwietnia wszystkie ukraińskie konsulaty za granicą zaprzestały świadczenia jakichkolwiek usług dla mężczyzn w wieku poborowym. Jedynym wyjątkiem są dokumenty dotyczące powrotu na Ukrainę. Jakiego efektu spodziewa się Pan po wydaniu tego zarządzenia?
To po prostu wdrożenie nowych warunków ustawy o mobilizacji, przyjętej niedawno przez Radę Najwyższą. Wchodzi ona w życie 18 maja, ale aby przygotować się do realizowania wymogów tego prawa, tymczasowo zawiesiliśmy świadczenie usług konsularnych. Głównym motywem jest przygotowanie urzędów konsularnych do wdrożenia nowej ustawy. Przewiduje ona, że wszyscy obywatele przebywający w Ukrainie lub za granicą muszą mieć zaktualizowane dane w ewidencji wojskowej i być zarejestrowani w centrach rekrutacji. Tylko wtedy będą mieli zapewnione odpowiednie usługi.
Jak ocenia Pan wpływ ukraińskich tymczasowych uchodźców w Polsce na jej gospodarkę?
Z tego co wiem ponad 80% Ukraińców zmuszonych do pozostania w Polsce znalazło pracę. Płacą podatki i pomagają polskiej gospodarce się rozwijać. Według znanych mi danych, kwota podatków płaconych przez Ukraińców do polskiego budżetu jest wyższa niż kwota przeznaczana przez państwo polskie na pomoc uchodźcom. To dość poważne wsparcie dla polskiej gospodarki.
Istnieją również dane dotyczące firm z ukraińskim kapitałem zarejestrowanych w Polsce –jest ich już ponad 20 tysięcy. To także nowe miejsca pracy i nowe wpływy do polskiego budżetu. Ukraina i Ukraińcy są bardzo wdzięczni Polakom za przyjęcie ich w czasie największej potrzeby, za udzielenie pomocy w warunkach nadzwyczajnych na początku inwazji. Za to jesteśmy bardzo wdzięczni. Ale mogę też powiedzieć, że Ukraińcy też się sprawdzili.
80% Ukraińców, którzy zostali zmuszeni do przyjazdu do Polski, poszło do pracy i pomogło nie tylko sobie, ale także polskiej gospodarce
W Polsce mieszka około miliona Ukraińców. Fot: Sestry
Według danych ONZ w Polsce przebywa obecnie około miliona Ukraińców. Jak wpływa to na gospodarkę Ukrainy?
W rzeczywistości w Polsce przebywa około trzech milionów Ukraińców: tych, którzy są oficjalnie zarejestrowani, tych, którzy nie są oficjalnie zarejestrowani i tych, którzy byli w Polsce przed rozpoczęciem agresji na dużą skalę. Oczywiście to poważny cios dla ukraińskiej gospodarki. W sumie około 7 milionów Ukraińców opuściło Ukrainę od początku agresji na pełną skalę. To ludzie, których Ukraina potrzebuje.
Blokada granicy ukraińsko-polskiej dobiegła końca. Jakie były straty polskiej i ukraińskiej gospodarki. Kto na tym wszystkim najbardziej skorzystał?
Przede wszystkim chciałbym powiedzieć, że te blokady i protesty zadały poważny cios relacjom między Ukraińcami i Polakami. Polscy rolnicy mogą mieć swoje żądania, mogą bronić swoich interesów, mogą wyrażać te żądania w protestach. Ale te protesty przeciągały się, a potem stały się chaotyczne. Po pewnym czasie przestało być jasne, kto je organizował, kto je wspierał, kto je wykorzystywał. Przestały być formą protestu, a stały się narzędziem do zadania dość poważnego ciosu stosunkom i gospodarkom Ukrainy i Polski.
Nie mówię już o uderzeniu w bezpieczeństwo kraju, który jest w stanie wojny z Rosją
Myślę, że te działania trwały tak długo, ponieważ protestujący nie byli w pełni świadomi rzeczywistego stanu rzeczy w ukraińsko-polskiej współpracy handlowej i gospodarczej, w tym współpracy związanej z eksportem produktów rolnych. Jak mogą protestować przeciwko importowi, powiedzmy, pszenicy lub rzepaku, jeśli nie są one importowane od ponad roku? I potwierdzają to polscy urzędnicy. A jednak rolnicy przeciwko temu protestowali. Czyli zabrakło im informacji albo ktoś celowo zniekształcił te informacje.
I po trzecie, to Rosja jest zainteresowana destabilizacją stosunków ukraińsko-polskich, a tym samym osłabieniem zarówno Polski, jak Ukrainy..
Te protesty zostały wykorzystane przez stronę rosyjską do rozbicia solidarności i jedności Ukrainy i Polski, a także do skłócania polskiego społeczeństwa
Projekt jest współfinansowany przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności w ramach programu „Wspieraj Ukrainę”, realizowanego przez Fundację Edukacja dla Demokracji.
.jpg)
