Ostatnie zmasowane ataki rakietowe Rosji na ukraińskie szpitale, osiedla i szkoły są według Anne Applebaum, znanej amerykańskiej pisarki i publicystki, dowodem na to, że Putin wcale nie myśli o negocjacjach ani tym bardziej o pokoju. Gospodarz Kremla doskonale zdaje sobie sprawę, że w polu Ukrainy nie pokona. Liczy jednak na zmęczenie jej sojuszników i zwrócenie się wyczerpanych wojną Ukraińców przeciw swej władzy.
Komunikat Kremla do świata – głównie Zachodu i Ukrainy, ale też własnej opinii publicznej – jest prosty: jesteśmy gotowi na każde straty w ludziach i sprzęcie, zniszczymy ukraińską infrastrukturę, sami wytrzymamy, a pieniądze na dalszą wojnę znajdziemy.
Systemy, instytucje, zasady
Według Applebaum ta narracja jest jedynie czystą propagandą, bo w rzeczywistości Rosjanie są militarnie dużo słabsi, niż utrzymują, sankcje działają, zaś rosyjskie społeczeństwo, ubożejące z każdym dniem, też jest już wojną bardzo zmęczone. Tyle że moskiewska propaganda okazuje się skuteczna. W USA Republikanie odwołują się do niej, opisując Ukrainę jako kraj skorumpowany, politycznie skłócony i wątpiący w zwycięstwo – i blokują amerykańskie wsparcie dla broniącego się kraju. W Europie swoistym odpowiednikiem Republikanów w tej materii jest Viktor Orban, który, stosując podobną retorykę, paraliżuje wsparcie unijne.
Applebaum uważa, że to, co wystarczyło do odrzucenia rosyjskiej inwazji i zaskarbienia sobie sympatii wolnego świata: oddolna mobilizacja do obrony kraju, masowy wolontariat, dzielność i ofiarność zwykłych ludzi, entuzjastyczny patriotyzm i energia – teraz już nie wystarczy. Czas pospolitego ruszenia i improwizacji minął.
Dziś trzeba „systemów, instytucji i zasad”. Pora wesprzeć entuzjazm żołnierzy superprofesjonalnym dowodzeniem, pomysłowość inżynierów konstruujących drony – stworzeniem „najnowocześniejszego przemysłu obronnego w Europie, o ile nie na świecie”. No i zadanie dla rządu: wyplenić „wszelką pozostałą korupcję i gospodarność”. Applebaum zastrzega, że to nie ona wymyśliła ten ostatni postulat, a jedynie cytuje go za Rustemem Umerowem, nowym ukraińskim ministrem obrony
Gra w otwarte karty
Umerow, z pochodzenia krymski Tatar, cieszy się reputacją polityka jednoznacznie proeuropejskiego, kompetentnego, skromnego i o szerokich horyzontach. A przy tym – choćby już z racji pochodzenia i osobistych doświadczeń – jak mało kto świadomego potencjalnych tragicznych konsekwencji pozostania Ukrainy w rosyjskiej strefie wpływów.
Minister ma też pełne rozeznanie w skali wyzwań, przed którymi stoi dziś armia walczącej Ukrainy. To już nie tylko walka z marnotrawstwem – spotykanym dziś zresztą w każdym, choćby amerykańskim wojsku – ale też konieczność zapewnienia regularnych, mądrze pomyślanych dostaw amunicji i nowoczesnego sprzętu, długoterminowe planowanie oraz stała współpraca z zachodnimi firmami zbrojeniowymi.
I co może jeszcze ważniejsze – potrzeba lepszego gospodarowania zasobami ludzkimi, których Rosjanie mają znacznie więcej. Ukraina musi szkolić więcej żołnierzy, a ci, którzy już walczą, powinni mieć szansę na odpoczynek i regenerację. Według Applebaum Umerow nie zaklina rzeczywistości i dobrze wie, że problemy z rekrutacją, przypadki przymusowego wcielania żołnierzy do armii czy ucieczki mężczyzn za granicę to realny problem. Jak go rozwiązać? Grą w otwarte karty, stworzeniem przejrzystych reguł. Jak mówi sam minister: "Ludzie powinni rozumieć, jak będą szkoleni, jak będą karmieni, jak będą się nimi opiekować podczas operacji".
Trudna „dekompresja”
Pozostaje jeszcze kwestia wewnętrznych sporów politycznych w Ukrainie. Prezydent Wołodymyr Zełenski i dowodzący armią gen. Walerij Załużny nie we wszystkim się zgadzają – przyznaje Umerow. Tyle że pompowanie tych sporów – także przez ukraińskie media – do rozmiarów rywalizacji toksyczne i przeciwskuteczne. Ukraińska debata potrzebuje – jak określa to sam minister – „dekompresji”, czyli skupienia się na strategicznych (wojskowych i politycznych) celach, które są przecież wspólne dla wszystkich.
Taka „dekompresja” nie będzie zadaniem łatwym. W amerykańskiej dyspucie politycznej toczącej się wokół kwestii ukraińskiej nie ma na nią miejsca – zaznacza Applebaum. Zamiast apolitycznych i „skoncentrowanych na celach” debat – są debaty par excellence polityczne, w których sprawa ukraińska jest dla Republikanów zakładniczką rozgrywki z Demokratami: jeśli pomoc Ukrainie wzmocniłaby Joe Bidena, tym gorzej dla Ukrainy.
„Tyle że nie mamy do czynienia z taką samą stawką – pisze laureatka Pulitzera. – Walka Ukrainy z Rosją zawsze była starciem cywilizacyjnym, starciem między społeczeństwem otwartym a zamkniętym, społeczeństwem praworządnym a dyktaturą. Ukraińcy nadal zakładają, że ich wersja demokracji jest nie tylko bardziej atrakcyjna niż rosyjska autokracja, ale także bardziej skuteczna”.
Dlatego trzeba w nich wierzyć i im pomagać.
Przeczytaj oryginalny artykuł Anne Applebaum dla The Atlantic , "Jak Ukraina musi się zmienić, jeśli ma wygrać?".
Wesprzyj Sestry
Nawet mały wkład w prawdziwe dziennikarstwo pomaga demokracji przetrwać. Dołącz do nas i razem opowiemy światu inspirujące historie ludzi walczących o wolność!